fizyka wzory prawa zadania teoria, chemia teoria zadania wzory, modelarstwo szkutnicze

Węglowodory nienasycone: alkeny i alkiny

Budowa cząsteczki

Węglowodory nienasycone, to związki organiczne zbudowane wyłącznie z atomów węgla i wodoru, w których pomiędzy atomami węgla występują wiązania wielokrotne. Jeżeli wiązanie to jest wiązaniem podwójnym, to są to alkeny
alkeny
a gdy wiązanie jest potrójne, to są to alkiny
alkiny
Najprostszym alkenem jest eten (nazwa zwyczajowa etylen)
eten (etylen)
Alkeny są związkami o dużej aktywności. Pary elektronowe tworzące wiązanie podwójne nie są równocenne, jedna z par elektronowych łatwo ulega rozerwaniu.
Najprostszym alkinem jest etyn (nazwa zwyczajowa acetylen)
etyn (acetylen)
Alkiny są związkami jeszcze bardziej aktywnymi niż alkany, ponieważ dwie pary elektronowe wiązania potrójnego ulegają łatwo rozerwaniu.

Szereg homologiczny alkenów i alkinów

Kolejne alkeny i alkin tworzą szereg homologiczny, w którym kolejne związki różnią się od siebie ilością grup
szereg homologiczny
Szereg homologiczny 1-alkenów zapisany jest wzorem
Szereg homologiczny 1-alkenów
Szereg homologiczny 1-alkinów zapisany jest wzorem
Szereg homologiczny 1-alkinów

Wzory wybranych 1-alkenów

eten (etylen)
eten (etylen)
propen
propen
but-1-en
but-1-en
pent-1-en
pent-1-en
heks-1-en
heks-1-en
hept-1-en
hept-1-en
okt-1-en
okt-1-en

Wzory wybranych 1-alkinów


etyn (acetylen)
etyn (acetylen)
propyn
propyn
but-1-yn
but-1-yn
pent-1-yn
pent-1-yn
heks-1-yn
heks-1-yn
hept-1-yn
hept-1-yn
okt-1-yn
okt-1-yn

Rozgałęzienie łańcucha węglowego

Alkeny i alkiny mogą zawierać łańcuchy rozgałęzione. Dla alkenów rozgałęzienie występuje przy nasyconym lub nienasyconym atomie węgla:
2-metylobut-1-en
2-metylobut-1-en
3-metylobut-1-en
3-metylobut-1-en
Dla alkinów rozgałęzienie występuje tylko przy nasyconym atomie węgla
3-metylobut-1-yn
3-metylobut-1-yn

Izomeria cis i trans

Alkeny, w których występuje wiązanie podwójne przy innym niż pierwszym atomie węgla w łańcuchu węglowym występują w formie izomerów cis i trans.
Izomeria ta charakteryzuje się tą samą kolejnością i sposobem powiązania atomów w cząsteczce, ale różnym położeniem przestrzennym atomów lub grup atomowych tworzących ta cząsteczkę.
cis-alken
cis-alken
trans- alken
trans- alken
Przykład wzorów wszystkich izomerycznych butenów:
but-1-en
but-1-en
2-metylopropen
2-metylopropen
cis-but-2-en
cis-but-2-en
trans-but-2-en
trans-but-2-en

Dieny

Dieny, to węglowodory, których cząsteczki zawierają dwa podwójne wiązania. Do najważniejszych dienów zalicza się związki:
buta-1,3-dien
buta-1,3-dien
2-chlorobuta-1,3-dien (chloropren)
2-chlorobuta-1,3-dien (chloropren)
2-metylobuta-1,3-dien (izopren)
2-metylobuta-1,3-dien (izopren)

Otrzymywanie węglowodorów nienasyconych

a) najczęściej otrzymuje się na drodze destylacji frakcji ropy naftowej, a następnie przez kraking katalityczny, na przykład:
kraking katalityczny
b) otrzymywanie etenu w wyniku rozkładu termicznego polietylenu, w wyniku czego wydziela się gazowy eten (etylen)
c) otrzymywanie etynu (acetylenu) w reakcji węgliku wapnia (karbidu) z wodą
otrzymywanie etynu (acetylenu) w reakcji węgliku wapnia (karbidu) z wodą
d) poprzez reakcje eliminacji, podczas których następuje oderwanie dwóch podstawników przy sąsiednich atomach węgla, na przykład
- eliminacja atomów wodoru z węglowodorów (z alkanu otrzymujemy alken)
etan --(temp.)--> eten
eliminacja atomów wodoru z węglowodorów
-eliminując dwa sąsiednie atomy wodoru od sąsiednich atomów węgla w alkenie, otrzymamy alkin
eten --(temp.)--> etyn
eten --(temp.)--> etyn
- z fluorowcopochodnych alkanów otrzymamy alken po eliminacji atomu wodoru i atomu fluorowca, np. z 1-bromoetanu otrzymamy eten
1-bromoetanu otrzymamy eten
- po eliminacji wody z alkoholu otrzymamy alken, na przykład z etanolu (alkohol etylowy) otrzymamy eten
etanolu (alkohol etylowy) otrzymamy eten

Reakcje alkenów

Obecność podwójnego wiązania w cząsteczkach alkenów, powoduje, że związki te są związkami reaktywnymi. Odbarwiają wodę bromową i wodny roztwór manganianu(VII) potasu (KMnO4). Ulegają reakcji przyłączania (addycji). Jest to reakcja, podczas, której następuje zmniejszenie krotności wiązania.
Schemat przebiegu reakcji addycji (przyłączania)
reakcji addycji (przyłączania)
na przykład reakcja otrzymywania 1,2-dibromoetanu z etylenu
1,2-dibromoetanu z etylenu
Alkany ulegają reakcji uwodornienia. Reakcja ta polega na przyłączeniu cząsteczki wodoru do wiązania podwójnego. Reakcje te wymagają obecności katalizatora (nikiel, pallad) i przebiegają pod wysokim ciśnieniem. Przykład: reakcja otrzymania etanu z etylenu
etanu z etylenu
Ulegają reakcji polimeryzacji wolnorodnikowej. Reakcja polega na łączeniu się cząsteczek alkenu w długie łańcuchy posiadające wiązania pojedyncze.
polimeryzacja wolnorodnikowa

Reakcje alkinów

Alkiny mają bardzo zbliżone właściwości do alkenów. Odbarwiają wodę bromową i wodny roztwór manganianu(VII) potasu (KMnO4). Ulegają reakcji przyłączania (addycji). Reakcja ta jest zbliżona do analogicznej reakcji dla alkenów. Różnica polega na tym, że potrójne wiązanie może przyłączyć dwie cząsteczki odczynnika, reakcja przebiega dwustopniowo, na przykład dla acetylenu ma postać:
reakcje alkinów
Alkiny, podobnie jak alkeny, można uwodornić. Na przykład z reakcji uwodornirnia acetylenu w zależności od zastosowanych warunków możemy otrzymać etylen lub etan:
acetylen, etylen, etan
Alkiny ulegają reakcji polimeryzacji, na przykład z etynu (acetylenu) otrzymamy poliacetylen
etyn(acetylen) poliacteylen
Acetylen (etyn) ulega reakcji trimeryzacji, powstaje benzen
trimeryzacja acetylenu
Układ okresowy- kod qr
Układ okresowy

Układ okresowy pierwiastków- darmowa aplikacja na Androida

Pobierz ze sklepu Google Play
Alkomat- wirtualny test kod qr
Alkomat- wirtualny test

Alkomat- darmowa aplikacja na Androida

Pobierz ze sklepu Google Play
Taklarz- olinowanie stałe kod qr
Olinowanie stałe- kalkulator średnic

Olinowanie stałe- darmowa aplikacja na Androida

Pobierz ze sklepu Google Play
przepis na gogfry

Przepis na gofry

zobacz
przepis na bitą śmietanę

Przepis na bitą śmietanę

zobacz